بر مزار شیخ روشنفکر دوره ناصری

همشهری آنلاین-لیلا باقری: مقبره‌ای ساده با بنایی ۵۰۰ متری که اگر خانه‌های کوتاه و بلند و مغازه‌های رنگ به رنگ و گیجی و سردرگمی همیشگی حاصل از سر و صداهای شهری بگذارد، می‌توانی پیدایش کنی. مقبره‌ای که سال ۱۳۲۰ قمری ساخته شده و بیشتر از ۱۰۰ سال عمر کرده است و جز شیخ هادی کسان دیگری از خانواده او هم درونش آرمیده‌اند.

شیخ بلندآوازه دوره ناصری از کسی ترس و واهمه نداشت و آخوند درباری نبود. او بیکار ننشست و دست از آموزش مردم برنداشت. همه دردش هم مساوات و عدالت اجتماعی بود و رسیدن به مردمی که زیر بار چپاول شازده قراضه‌های قجری کمر تا کرده بودند. شب و روز جلو در خانه‌اش می‌نشست و امیر و عامی هم گرد او روی خاک‌ها می‌نشستند و از او درس می‌گرفتند.

علی‌اکبر دهخدا شاگردش بود و در خاطراتش نوشته در همسایگی شیخ بوده و شب‌های دیر وقتی را به یاد دارد که برای آب انداختن به انبار از خانه بیرون می‌آمده و شیخ هادی را می‌دیده که با یارانش کنار خانه نشسته و سرگرم صحبت و مباحثه هستند. شیخ به سیدجمال‌الدین اسدآبادی هم گفته بود چاره این مملکت فقط روشنگری است. 

شیخ در «تحریرالعقلا» از عدالت اجتماعی که در ایران نیست و در ممالک دیگر هست نوشت و سر همین فکرهایش هم بود که دستش را گذاشت در دست میرزا عیسی وزیر و بیمارستان وزیری را از ثلث اموال وزیر ساخت. وگرنه شیخ را با آن‌ همه وسواسش در قضاوت و حلال و حرام‌ کاری با مردان درباری نداشت. اما میرزا عیسی وزیر و نیت قلبی‌اش را می‌شناخت و مشکل مردم هم برایش مهم بود. همین شد که بیمارستان را ساخت.

در خاطرات دکتر حسین نجم‌آبادی هم می‌خوانیم که از قول پدرش می‌نویسد، پدربزرگش که همین شیخ هادی بوده، شب‌ها غیبش می‌زده. آنها نگران او می‌شوند که شب‌ها کجا می‌رود و چه می‌کند. شخصی به‌ آنها می‌گوید نگران نباشید. او شب‌ها به محل بیمارستان وزیر می‌رود و گل لگد می‌کند. شبی دم بیمارستان می‌روند و شیخ را در حال لگد کردن گل می‌بینند. علت را که می‌پرسند، می‌گوید من شب‌ها خوابم نمی‌برد و گفتم بیایم اینجا و گل لگد کنم تا کار ساختن بیمارستان زودتر تمام شود.

مقبره شیخ هادی نجم‌آبادی را مریدانش ساختند و گرچه ساختمان مقبره بسیار ساده طراحی شده و حتی بر مزار او سنگ قبر نصب نشده اما این بنا در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. 

--------------------------------------------------------------------------------------------

*منتشر شده در همشهری محله منطقه ۲۰در تاریخ ۱۳۹۵/۰۹/۱۵